Samen leven doe je samen!

Duurzaamheid met beleid

Aansluiten op een warmtenet, all electric of wachten op duurzaam gas? Op wijkniveau is Portaal druk in gesprek met de gemeenten over de vraag hoe onze woningen in de toekomst voorzien worden van duurzame warmte. Typisch Nederlands polderen met als inzet: duurzame warmte tegen de laagste maatschappelijke kosten.

Als duurzaamheid in de haarvaten van de organisatie zit, is de missie van Mark Peterse geslaagd. Mark is programmamanager Duurzaamheid bij Portaal. Zijn programma legt het fundament in de organisatie om het woningbezit van Portaal klimaatadaptief, CO2-neutraal en circulair te maken. De eigen organisatie krijgt hierbij een voorbeeldfunctie. ‘We zijn de buitenboordmotor van de organisatie. We zorgen ervoor dat we de juiste kennis binnenhalen die we vervolgens overbrengen op de afdelingen. Als het goed is, heffen we onszelf over drie jaar weer op.’

Warmteplannen
De meeste tijd en energie van Marks buitenboordmotor gaat nu zitten in het beantwoorden van de vraag hoe de woningen van Portaal het beste voorzien kunnen worden van duurzame warmte. Passend in de regionale energiestrategieën van de provincies, zijn alle gemeenten in Nederland bezig met het opstellen van een warmtevisie. Deze visie wordt op wijkniveau vertaald in een warmteplan. In veel wijken in de steden is een aanzienlijk deel van de woningen in bezit van corporaties. De keuzes die op wijkniveau worden gemaakt, hebben dan ook grote gevolgen voor hun vastgoed; de woningen moeten aangepast worden op de gekozen warmteoplossing. Net als andere corporaties, is Portaal dan ook nauw betrokken bij het maken van deze wijkplannen. Het meest concreet zijn die in de experimenteergebieden Schothorst (Amersfoort), Dukenburg (Nijmegen) en Overvecht (Utrecht).

Woonlasten op de eerste plaats
‘Het is ouderwets Nederlands polderen’, legt Mark uit. ‘We hebben een gemeenschappelijk belang: het voor elkaar krijgen van de energietransitie. Maar er zijn ook accentverschillen: de gemeenten willen zo snel mogelijk van het gas af. Voor ons is dat geen doel op zich. Want gas kan, zeker op termijn, ook hernieuwbaar zijn. Daarom overwegen wij soms nog twee exploitatieperiodes met cv-ketels.’ Het verschil in positie heeft alles te maken met het belang waar Portaal voor staat. Mark: ‘Wij werken voor een kwetsbare doelgroep: de woonlasten van onze huurders komen op de eerste plaats. Daarnaast kijken wij naar onze investeringsruimte. Steeds is de vraag: wat kunnen we aan? Onze middelen zijn niet oneindig, we moeten elke euro zo doelmatig mogelijk uitgeven. Als derde wegen we de impact op de reductie van CO2 mee. Dat maakt ons iets flexibeler en adaptiever in de oplossingen die we voorstaan dan de gemeenten.’

Afwegingskader warmte
Portaal is actief in twaalf gemeenten en dus betrokken bij een veelvoud aan wijkplannen. Om steeds tot een goede positiebepaling te komen, heeft Portaal samen met twee ingenieursbureaus een model ontwikkeld: het afwegingskader warmte. Gegeven alle kenmerken van een woning en de (financiële) voorwaarden van het warmtebedrijf, laat deze rekentool zien wat de kosten zijn van de aansluiting op het warmtenet en wat de impact is op de CO2-reductie en de woonlasten. Deze tool houdt dus ook rekening met alle aanpassingen die in de woning nodig zijn. ‘Gesprekken met de gemeente over de aanpak van de energietransitie moet je voeren op basis van feiten. En niet op basis van geloofsbrieven’, heeft Mark ervaren. ‘Daarom hebben we dit instrument ontwikkeld.’

Maatschappelijk belang
De tool kan bijvoorbeeld laten zien dat aansluiting op een warmtenet voor Portaal alleen haalbaar is als de prijs van de warmte verlaagd wordt. ‘Daarop hebben wij geen invloed en de gemeente ook niet. Maar we kunnen gemeenten er wél toe bewegen om druk te zetten bij de warmtebedrijven, zodat er iets aan de tarieven gebeurt.’

De tool kan bijvoorbeeld ook uitwijzen dat het efficiënter is om woningen in een bepaalde wijk all electric te maken, op het moment dat ze toch al toe zijn aan renovatie. ‘Zo’n keuze heeft natuurlijk meteen gevolgen voor de businesscase van het warmtenet in een bepaalde wijk: veel minder aansluitingen betekent hogere kosten voor de woningen die wel op het net worden aangesloten. Dat grotere maatschappelijke belang houden we ook in het oog. We willen samen met de gemeenten en alle andere partijen tot een oplossing komen die voor iedereen goed uitpakt. Dat vraagt om typisch Nederlands polderen. Transparant en met de wil om eruit te komen.’

Bron: Over Wonen Gesproken 2019